فرهنگ توسعه و توسعه فرهنگی
بنا بر سنت جاری در کشورمان، مقام معظم رهبری سال۱۳۹۳ را سال اقتصاد و
فرهنگ نامگذاری کردند تا با افزایش مشارکتهای فراگیر عمومی در حوزههای
کلان اقتصادی و فرهنگی کشور و با ترویج نمادهای مسئولیتپذیری عمومی و حرکت
هدفمند آحاد جامعه به سمت به کارگیری مجموعه پتانسیلهای بالفعل و بالقوه
اعم از انسانی و طبیعی، بسترهای لازم در زمینه توسعه و تقویت متقابل
بنیادهای فرهنگی و اقتصادی برای مقابله با هجمهها و تهدیدات خارجی و
دستیابی به توسعه پایدار فراهم شوند.
در این راستا، نامگذاری سال
جدید نیز بیانگر نقشآفرینی و ارتباط تنگاتنگ میان دو مقوله «فرهنگ» و
«اقتصاد» برای دستیابی به توسعه پایدار و متوازن است که تحقق آن علاوه بر
تبیین سیاستگذاریهای اداری، مالی و اجرایی مربوطه، مستلزم ایجاد هماهنگی
ملی و الگوگیری از اقدامات جهادی است. گویا با این حال که تأکید خاص بر
تکرار و حفظ مقوله اقتصاد در نامگذاری امسال ضمن ضرورت پاسخگویی به نیازهای
گوناگون اقتصادی ـ که در کشورمان وجود دارند ـ حاکی از تحقق نیافتن
انتظارات قابل پیشبینی در شعار سال ۹۲ است که به حماسه سیاسی و اقتصادی
نامگذاری شد، زیرا آنچه در روزهای پایانی سال۹۲ محقق شد، عبارت از جلب
رضایت عمومی از تحقق حماسه سیاسی و نارضایتی از تحقق نیافتن حماسه اقتصادی
و به ویژه استمرار نابسامانیهای مدیریتی ریشهدار (مسبوق به سابقه) در
حوزههای اقتصادی کشور بود؛ بنابراین، هر گونه شناخت و مطالعه درباره علل
ناکامیهای اقتصادی مورد هدف در شعار سال گذشته، عملا در بر گیرنده عبرتها
و آموزههای فردی و جمعی در هماهنگی ملی با انجام اقدامات جهادی برای
دستیابی به پیشرفتهای فرهنگی و اقتصادی در سطح کشور خواهد بود.
با این وصف، بررسی ریشههای اساسی این امر قطعا ضمن لزوم شناسایی تأثیرات
عوامل گوناگون داخلی و خارجی، مستلزم جامعنگری همگانی از سوی متخصصان
مربوط در حوزههای گوناگون علمی، اداری و اجرایی کشور بوده و همکاری
آگاهانه گروهها و طبقات متعدد جامعه را میخواهد؛ اما مسلما آنگونه که در
پارهای از استدلالها و توجیهات غیرمسئولانه برخی از مسئولین وقت مطرح
شده، به هیچ وجه نمیتوان کوتاهی در این امر را به طور مشخص و صرفا متوجه
تحریمهای خارجی و یا عدم امکانات داخلی نمود.
بنابراین، مسئولین
مربوطه و به ویژه آنان که پایهگذار اصلی سیاستهای بلندمدت بوده
(برنامههای توسعه پنج ساله و سنواتی) و از فرصت لازم نیز بهرهمند
بودهاند، اکنون شایسته نیست که برای پاسخگویی، خود را زیر چتر تحریمهای
اقتصادی و یا همکاری نکردن و ناهماهنگی در فلان و بهمان موضوع پنهان کنند،
زیرا تحریمها و بسیاری از تهدیدات خارجی نسبت به کشور ما، عمری به قامت
بلند انقلاب اسلامی داشته و همواره در کمینگاه مقابله با رشد و توسعه در
جمهوری اسلامی ایران حضور دارند؛ افزون بر این استعدادها و توانمندیهای
بی پایان کشورمان هم با بلوغ عمومی جامعه و تنوع بیحد و حصر طبیعی،
اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جاری در آن، امروزه دیگر بر هیچ صاحب تدبیری
پوشیده نمانده و با این شرایط، نشناختن این مواهب الهی نیز توجیه عقلانی و
مدیریتی ندارد.
با این همه، گویا پاسخ مغفول مانده به این پرسش
را باید در بدنه فرهنگی و به ویژه مدیریتی کشور و بیتوجهی عملی
سیاستگذاران و تصمیمگیران حوزههای کلان اداره امور کشور به لزوم فراگیری
عمومی در بهکارگیری منابع مؤثر انسانی و سازماندهی فضایی مدیریتهای ملی،
منطقهای و دستگاهی، جستجو نمود.
گسترش بیرویه اقدامات صرفا
سیاسی با قبیلهگرایی طیفی و سیاسی، به ویژه سابقه موجود در بهکارگیری
افراد جوان، فاقد درک و تجربه مورد انتظار در سطوح گوناگون مدیریتی و نیز
نقطه مقابل آن موضوع فراخوان و بهکارگیری دوباره بسیاری از بازنشستگان در
مدیریتهای کلان که به نام استفاده از تجربهها صورت میگیرد، از جمله
تدابیر نامتعادل و افراط و تفریطهایی هستند که عملا سبب فرسودگی و سوخت
شدن بسیاری از توانمندیهای بهینه در مدیریت منابع انسانی کشورمان شده است؛
افزون بر این، سیاستزدگی، باندگرایی گروههای قدرت، نبود استراتژی جامع و
نظارتپذیر در توسعه پایدار ملی، سابقه گسترده اقدامات پراکنده و صرفا
تاکتیکی دولتها با بیتوجهی آشکار آنان به استراتژی ملی، رشد رقابتهای
تخریبی و فاقد همافزایی در میان جناحها و طیفهای سیاسی برای سیطره بر
قدرت، نبود نظارت جامع و کارآمد بر سیستمهای پولی و مالی و نیز گسترش
فسادهای بانکی و بسیاری از اقدامات بیضابطه دیگر را میتوان از عوامل و
ریشههای سوءمدیریتی و ضعف فرهنگی در تحقق نیافتن شعار حماسه اقتصادی سال
گذشته دانست که عموما هم آب به آسیاب بیگانه بوده و توجه و تأکید بر
عبرتها و آموزههای آن میتواند ضامن تحقق اهداف اقتصادی و فرهنگی مورد
انتظار در شعار سال ۹۳ باشد.
امید است در سال جدید با دست
آویختن به مجموعه تجربیات ایجاد شده در حوزههای فرهنگی و اقتصادی کشور و
به ویژه تأکیداتی که ریاست محترم جمهوری نیز در پیام نوروزی بر پیگیری و
تحقق دو مقوله بسیار مهم بهداشت و امنیت غذایی داشتند، بسترهای رفاه
اجتماعی و توسعه پایدار عمومی در سطح کشورمان بیش از پیش فراهم آید.
منتشر شده در سه شنبه, 26 فروردین 1393 در سایت انجمن اسلامی معلمان ایران